Çarpık düşünce yapılarını tanımlama ve değiştirmeyi temel alan bilişsel terapide, hipnoz tedaviye önemli katkılar sağlar.

İnsanlar yeni olayları daha önce bildikleri ve inandıkları yollarla yorumlarlar ki, bu durum psikiyatri ve psikoterapide şema olarak isimlendirilir. Şemalar yaşamın ilk yıllarındaki bakıcılar (anne, baba veya çocuğun temel bakımını üstlenen kişi ) ve önemli olaylar tarafından şekillenerek, somut olandan soyuta hiyerarşik bir sırayla düzenlenirler. Düşünce ve davranışlarımızda yönlendirici rolü olan şemalar, mantıklı bilişsel yorumlamaları kısıtlarlar. Sahip olunan şemalarla, yeni gelen bilgiler arasında tutarsızlıklar büyüdüğünde ve şema değişimi yapılamadığında psikolojik sorunların ortaya çıkması kaçınılmazdır.

Çoğu bilinçdışında yer alan ve üzeri gizlenen bilişsel etkinliğe, her zaman açık ve kesin bilgiye dayalı psikoterapi yöntemleriyle ulaşılamaz. Bilinçdışı bilginin ve koşullanmış öğrenmenin değişimi ile bireydeki direncin kırılmasında hipnozun ve hipnoterapinin büyük faydası olur.

Hipnotik trans esnasında hipnoterapistin uygulayacağı güdümlü imajinasyonlar terapide iyi neticeler verecektir. Örneğin, danışanı sosyal bir toplantıda, yabancılarla sohbet ettiği bir hayal ortamına sokmak ana şemanın kapısını aralamaya yardımcı olabilir. Buradaki kontrollü hayal hipnodrama olarak isimlendirilir ve hipnoterapistin yönlendirmesi söz konusudur.

Hipnozdaki anımsatıcı imajinasyon tekniğinde ise hayal hipnoterapist tarafından yönetilmez. Örneğin, aynı hastanın kendisini stresli bir ortamda hayal ederek, duygu ve düşüncelerine odaklanmasının sağlandığı bir hipnotik transta bireyin yetersizlik-değersizlik-başarısızlık şemaları ortaya serilebilir.

Bilişsel terapinin özünü oluşturan erken dönem uyumsuz şemaları belirleme ve değerlendirmede bir başka hipnoz tekniği de yaş geriletmesidir. Hipnoza yatkın kişilerde daha etkili olur. Danışan aşamalı olarak hassas olduğu yaşa geri götürülüp, ortamı ve düşündüklerini ayrıntılı olarak anlatması istenir. Geçmişe ait olaylar ve serbest çağrışımlar psikoterapiste şemalar hakkında önemli bilgiler verir.

Hipnoterapide, temel varsayımları ve temel şemaları değiştirmek için, genelde zihinsel imajinasyon teknikleri olmak üzere çeşitli müdahalelerde bulunulur.

Ruhsal açıdan sıkıntılı birçok hasta, çok kısa süreli ve farkında olmadıkları otomatik işlev dışı hayallere sahiptir. Hipnoz ile bu hayalleri ortaya çıkarıp değiştirmek mümkündür. Değiştirme ve başa çıkma imajinasyonlarını bu amaçla kullanabiliriz. Örneğin, sosyal fobili olup topluluk içinde konuşamayan biri hipnoz esnasında topluluk huzurunda konuşma ortamına götürülür ve kendine güvenli, çok etkili, çok beğenilen bir sunum yaptığı hayal ettirilir.

Hipnoterapide duyarsızlaştırma ve taşırma imajinasyonları da kullanılır. Hipnotik telkin kalıpları ile sistematik duyarsızlaştırma mümkündür.

Bilişsel prova olarak isimlendirilen yöntemde ise hipnotik trans esnasında hasta kendisini, seçtiği bir konuda farklı ve daha uyumlu bir şekilde davranırken hayal eder. Bu yeni durumda hissettikleriyle, gerçek hayatta hissettiği duyguları karşılaştırması ve yeni durumu içselleştirmesi hipnoterapinin özünü oluşturur. Hastanın hayatında daha önce yer almış önemli bir kişi ile hayali diyaloglar yaratması da, bilişsel provanın hipnozdaki farklı bir uygulamasıdır.

Hipnoz sırasında duygusal katarsis (boşalım) sağlanması da ruhsal problemin çözümünde çok yararlıdır. Burada kültürel, ailevi ya da kişisel özellikler sebebiyle ifade edilemeyen duygudurumun açığa çıkarılarak boşalması kişide büyük rahatlama sağlar. Örneğin, ataerkil bir ailede babasıyla konuşamayıp, tüm duygularını içine atan bir genç, hipnotik transta babasıyla konuşup öfkesini boşaltabilir, ya da sevgisini rahatça ifade edebilir.Yaş geriletmesi ve geçmiş anıların gözden geçirilmesi de temel bilişsel şemaların belirlenmesi ve onların değiştirilmesinde önemli bir hipnoterapi tekniğidir. Özellikle fobi tedavilerinde çocukluk dönemine inerek, çocukluğa ait duygu ve düşüncelerin bir yetişkin bağlamında tekrar yapılandırılması hipnoz ve hipnoterapi ile mümkündür.

Cinsel taciz, tecavüz, deprem, savaş benzeri travmatik anılarda, anı değiştirme yöntemi de hipnoterapide sıklıkla kullanılır.

Koşullama veya karşıt koşullama, bilişsel davranışçı terapilerin temel tekniklerindendir. Genelde stresli bir durum ya da acı veren bir erken dönem yaşantısı, relaksasyon gibi zıddı bir tepki ile eşleştirilir. Bunu hipnoz sırasında sağlamak çok daha kolaydır.

Özetle, hipnoz ve hipnoterapinin bilişsel terapi yöntemlerine büyük katkısının olduğunu söyleyebiliriz. Bugün yaşanan birçok ruhsal sorunun temelinde yaşamın ilk yıllarında şekillenen otomatik düşünceler ve gizli şemalar yatmaktadır. Hipnoz ile bunlara erişmek ve yeniden biçimlendirmek çok daha kolaydır.

Antalya psikiyatri ve Antalya psikoterapi merkezi olarak çağdaş, bilimsel ve etik hipnoz-hipnoterapi uygulamalarımızla hemen her tür ruhsal sorunun çözümünde, problemlerle başa çıkma stratejilerinin kazanılmasında yanınızdayız. Varolan bilişsel şemalara hipnoz ile güçlü çıkışlar sağlamak mümkündür.

                                                                                                 Hipnoz Antalya

                                                                                                 Antalya Hipnoterapi

                                                                                                 Psikiyatrist, Hipnoterapist Filiz Uluhan